Đất vi phạm do lấn chiếm hành lang bảo vệ an toàn công trình, lòng đường, vỉa hè có thể được Nhà nước cấp sổ đỏ sau khi điều chỉnh quy hoạch, theo Luật Đất đai 2024.
Luật Đất đai 2024, có hiệu lực từ 1/1/2025 quy định bốn trường hợp đất vi phạm có thể được xem xét cấp sổ đỏ.
Thứ nhất, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trước 1/7/2014, nếu do lấn chiếm hành lang bảo vệ an toàn công trình sau khi Nhà nước công bố, cắm mốc; lấn chiếm lòng đường, lề đường, vỉa hè sau khi công bố chỉ giới xây dựng; lấn chiếm đất sử dụng cho mục đích xây dựng trụ sở cơ quan, công trình sự nghiệp, công trình công cộng khác, thì Nhà nước thu hồi đất để trả lại cho công trình mà không cấp sổ đỏ đối với diện tích đã lấn chiếm.
Tuy nhiên, các trường hợp đất vi phạm nêu trên, nếu đã có điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng được cấp có thẩm quyền phê duyệt mà phần diện tích đất lấn chiếm không còn thuộc hành lang bảo vệ an toàn công trình công cộng; không thuộc chỉ giới xây dựng đường giao thông; không có mục đích sử dụng cho trụ sở cơ quan, công trình sự nghiệp, công cộng khác, thì người đang sử dụng đất được xem xét cấp sổ đỏ. Chủ đất phải thực hiện nghĩa vụ tài chính khi làm sổ đỏ cho phần đất này.
Thứ hai, người sử dụng đất lấn chiếm có nguồn gốc nông lâm trường, thuộc quy hoạch rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, thì UBND cấp tỉnh thu hồi để giao cho Ban quản lý rừng. Người đang sử dụng đất lấn chiếm này được Ban quản lý rừng xem xét khoán bảo vệ, phát triển rừng. Nếu địa phương không có Ban quản lý rừng thì người đang sử dụng đất lấn chiếm sẽ được Nhà nước giao đất để sử dụng vào mục đích bảo vệ, phát triển rừng phòng hộ. Phần đất này được xem xét cấp sổ đỏ.
Nếu diện tích đất lấn chiếm có nguồn gốc nông lâm trường, được quy hoạch để làm hạ tầng công cộng thì UBND cấp tỉnh sẽ thu hồi, giao chủ đầu tư xây dựng. Người đang sử dụng đất vi phạm này được tạm thời sử dụng đến khi Nhà nước thu hồi và phải giữ nguyên hiện trạng, kê khai đăng ký đất.
Đất lấn chiếm có nguồn gốc nông lâm trường và nay đang dùng sản xuất nông nghiệp hoặc làm nhà ở trước 1/7/2014, không thuộc quy hoạch lâm nghiệp với rừng đặc dụng, rừng phòng hộ hay hạ tầng công cộng, được xem xét cấp sổ đỏ.
Với cả hai trường hợp nêu trên, nếu hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất vi phạm từ 1/7/2014 đến nay sẽ không được cấp sổ đỏ.
Biệt thự xây không phép trên đồi ở Lâm Đồng. Ảnh: Hoài Thanh
Thứ ba, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất lấn chiếm nhưng không thuộc hai trường hợp nêu trên và sử dụng không đúng mục đích, nếu đã ổn định, phù hợp quy hoạch cấp huyện/quy hoạch chung/quy hoạch phân khu/quy hoạch nông thôn, thì được xem xét cấp sổ đỏ. Nếu đất vi phạm chưa sử dụng ổn định hoặc không phù hợp quy hoạch thì người sử dụng chỉ được dùng tạm thời đất khi Nhà nước thu hồi.
Cuối cùng, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất nông nghiệp tự khai hoang mà có, không tranh chấp, sẽ được Nhà nước cấp sổ đỏ theo hạn mức đất nông nghiệp của từng địa phương. Diện tích đất vượt hạn mức chuyển sang thuê của Nhà nước.
Cơ quan soạn thảo giải thích, các quy định về đất vi phạm này đã được quy định trong các văn bản dưới luật trước đây và có tính ổn định. Vì vậy, Ban soạn thảo đề xuất luật hóa các trường hợp đất đai vi phạm được cấp sổ đỏ để nâng cao hiệu quả thực thi. Như vậy, các trường hợp người dân sử dụng đất có vi phạm thuộc bốn loại nêu trên có thể thuận lợi hơn trong việc được cấp sổ đỏ.
Luật Đất đai 2024 cũng quy định bốn trường hợp đất được giao không đúng thẩm quyền được xem xét cấp sổ đỏ.
Đầu tiên, đất sử dụng ổn định trước 15/10/1993, được xã xác nhận không có tranh chấp.
Hai, đất sử dụng ổn định từ 15/10/1993 đến 1/7/2004, không tranh chấp, phù hợp quy hoạch sử dụng đất cấp huyện/quy hoạch chung/quy hoạch phân khu/quy hoạch xây dựng/quy hoạch nông thôn, sẽ được cấp sổ đỏ.
Ba, đất sử dụng ổn định từ 1/7/2004 đến trước 1/7/2014, không tranh chấp, phù hợp quy hoạch, cũng được cấp sổ đỏ. Cụ thể, với thửa đất có nhà ở hoặc công trình phục vụ đời sống, nếu dịch tích thửa đất bằng hoặc lớn hơn hạn mức, thì được cấp sổ bằng hạn mức đất ở. Thửa đất nhỏ hơn hạn mức thì được cấp sổ đỏ toàn bộ diện tích.
Bốn, đất được giao từ 1/7/2014 đến trước ngày Luật Đất đai 2024 có hiệu lực, không tranh chấp, phù hợp quy hoạch và người sử dụng đất có giấy tờ chứng minh đã nộp tiền để được sử dụng, cũng được cấp sổ đỏ. Các trường hợp đất giao, cho thuê không đúng thẩm quyền từ 1//7/2014 trở về sau, nếu không đủ các điều kiện (không tranh chấp, nộp tiền sử dụng đất) sẽ không được cấp sổ đỏ.