Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (tiếng Anh: Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement - viết tắt TPP) là một hiệp đinh/thỏa thuận thương mại tự do được ký kết giữa 12 nước với mục đích hội nhập các nền kinh tế thuộc khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Thỏa thuận ban đầu được các nước Brunei, Chile, New Zealand và Singapore ký vào ngày 3 tháng 06, 2005 và có hiệu lực ngày 28 tháng 05, 2006. Sau đó, thêm 5 nước đàm phán để gia nhập, đó là các nước Australia, Malaysia, Peru, Hoa Kỳ, và Vietnam. Ngày 14 tháng 11, 2010, ngày cuối cùng của Hội nghị thượng đỉnh APEC tại Nhật Bản, lãnh đạo của 9 nước (8 nước trên và Nhật Bản) đã tán thành lời đề nghị của tổng thống Obama về việc thiết lập mục tiêu của các cuộc đàm phán thuộc Hội nghị thượng đỉnh APEC năm 2011 diễn ra tại Hoa Kỳ.[7]
Trước đây, TPP được biết đến với tên tiếng Anh là Pacific Three Closer Economic Partnership (P3-CEP) và được tổng thống Chile Ricardo Lagos, thủ tướng Singapore Goh Chok Tong và thủ tướng New Zealand Helen Clark đưa ra thảo luận tại một cuộc họp các nhà lãnh đạo của APEC diễn ra tại Los Cabos, Mexico. Brunei nhanh chóng tham gia đàm phán ở vòng 5 vào tháng 04 năm 2005. Sau vòng đàm phán này, hiệp định lấy tên là Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược Xuyên Thái Bình Dương (TPSEP hoặc P4).
Mục tiêu ban đầu của Hiệp định là giảm 90% các loại thuế xuất nhập khẩu giữa các nước thành viên trước ngày 01 tháng 01, 2006 và cắt giảm bằng không tới năm 2015. Đây là một thỏa thuận toàn diện bao quát tất cả các khía cạnh chính của một hiệp định thương mại tự do, bao gồm trao đổi hàng hóa, các quy định về xuất xứ, can thiệp, rào cản kỹ thuật, trao đổi dịch vụ, vấn đề sở hữu trí tuệ, các chính sách của chính quyền...[8]
Tiến trình đàm phán cho hiệp định bị đình hoãn nhiều lần do thiếu tiếng nói chung xoay quanh nhiều vấn đề như: giảm thuế xuất-nhập khẩu, bảo trợ hàng hóa nội địa, quyền sở hữu trí tuệ v.v...[9] Ngày 5 tháng 10 năm 2015 tại Atlanta, Hoa Kỳ, tiến trình đàm phán hiệp định đã kết thúc thành công.[10][11]
Thành viên
Hiện thời TPP chỉ có 4 thành viên chính thức Brunei, Chile, New Zealand và Singapore. Mặc dù có nhiều khác biệt về văn hóa và địa lý, 4 quốc gia này đều có nhiều điểm chung như: là những quốc gia nhỏ (có dân số ít hơn 16 triệu), tương đối phát triển cao và cùng là thành viên của APEC. Tám quốc gia khác gồm Hoa Kỳ, Úc, Peru, Việt Nam, Malaysia, Mexico, Canada và Nhật Bản vừa kết thúc tiến trình đàm phán vào tháng 10.
Kết quả
Hiệp định này sẽ đưa tới những thay đổi lớn như sau:
Tiêu chuẩn về môi trường và lao động
Hoa Kỳ cho là TPP sẽ làm giảm việc buôn bán những loài nguy cấp, giải quyết nạn đánh cá quá độ tại những nước thành viên.
Những điều khoản về lao động sẽ ép buộc những thay đổi lớn về thực hành như tại Malaysia và Việt Nam. Những quốc gia này phải chứng minh là họ tuân theo những tiêu chuẩn của Tổ chức Lao động Quốc tế. Các quốc gia TPP sẽ bị đòi hỏi phải có một mức lương tối thiểu. Họ cũng sẽ phải cấm tình trạng bắt buộc lao động bằng cách giữ hộ chiếu của các công nhân ngoại quốc và việc đòi tiền đặc biệt để công nhân được nhận vào làm, trở thành một con nợ tức khắc. Ở Việt Nam, chính quyền phải cho phép nhân viên tự do thành lập công đoàn và cho phép hình thành một công đoàn đối lập với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam duy nhất hiện thời. [13]
Các nước không tuân theo tiêu chuẩn quy định sẽ bị phạt về thương mại.
Tòa án đặc biệt của TPP
Với hiệp định TPP, các công ty, tập đoàn nước ngoài và quốc tế sẽ có khả năng mang chính phủ của các quốc gia thành viên ra tòa án đặc biệt của TPP khi các quốc gia này đặt ra các luật lệ, chính sách đi ngược lại với chỉ tiêu của TPP. Tòa án đặc biệt này có toàn quyền bắt chính phủ đền bù không những cho các thiệt hại đã xảy ra, mà còn những mất mát về cơ hội trong tương lai của các tập đoàn, công ty quốc tế. [14]
Xem thêm
Chú thích
-
^ “Brunei Darussalam, Chile, New Zealand and Singapore conclude negotiations on a Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement” (Thông cáo báo chí). Joint Press Statement from Brunei Darussalam, Chile, New Zealand and Singapore Ministers. 3 tháng 6 năm 2005. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2012.
Brunei Darussalam Ambassador-at-Large Princess Masna, Chilean Minister of Foreign Affairs Mr Ignacio Walker, New Zealand Minister for Trade Negotiations Hon Jim Sutton, and Singapore Minister for Trade and Industry Mr Lim Hng Kiang today announced the successful conclusion of negotiations for a Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement (Trans-Pacific SEP).... The Ministers will recommend the results of the negotiations to their respective governments for signature.
-
^ “Brunei, Chile, New Zealand and Singapore reach trans-Pacific FTA”. The Manila Bulletin. Reuters. 3 tháng 6 năm 2005. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2012.
-
^ “Second free trade agreement to be signed by NZ this year” (Thông cáo báo chí). New Zealand Government. 18 tháng 7 năm 2005.
The first multi-party free trade agreement spanning the Pacific and Asia was signed today in a ceremony at Parliament, announced Prime Minister Helen Clark.
-
^ “Treaties for which NZ is Depositary: Trans-Pacific Strategic Economic Partnership (TPSEP or P4)”. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2012.
-
^ “FTA signed: NZ, Chile, Singapore and Brunei to end tariffs”. The National Business Review. 19 tháng 7 năm 2005. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2012.
-
^ “Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement: Understanding the P4 – The original P4 agreement”. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2012.
The agreement provisionally entered into force (between New Zealand and Singapore only) on 1 May and officially entered into force on 28 May. The Agreement entered into force for Brunei on 12 July 2006, and for Chile on 8 tháng 11 năm 2006.
-
^ “2011年11月の妥結目指す 首脳会議で方 認” [TPP, các nhà lãnh đạo đã tán thành mục tiêu cho hội nghị tháng 11, 2011]. Nihon Keizai Shimbun (bằng tiếng Nhật) (Tokyo). 14 tháng 11 năm 2010. Truy cập ngày 15 tháng 11 năm 2010.
-
^ Toàn văn Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương bằng tiếng Anh
-
^ “Đàm phán TPP có thể kết thúc trong tối nay”.
-
^ Đàm phán TPP hoàn tất.
-
^ Các bên 'đạt thỏa thuận' về TPP.
-
^ “Canada Joins Trans-Pacific Partnership Round” (Thông cáo báo chí). Foreign Affairs and International Trade Canada. 3 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2012.
Canada formally joined the TPP on tháng 10 năm 8, 2012.
-
^ TPP trade deal: seven things you need to know, Shawn Donnan, ft, 5.10.2015
-
^ 10 kiến thức căn bản về hiệp định TPP, nld, 6.10.2015
Liên kết ngoài